Genel Olarak:

Uluslararası İnsancıl Hukuk (UİH), silahlı çatışmaların olumsuz insani sonuçlarını azaltmayı amaçlayan bir dizi hukuki ilkedir. UİH, savaşa doğrudan dahil olmayan bireyleri korumayı ve savaş biçimlerini insancıl bir bakış açısıyla yumuşatmayı amaçlamaktadır. Gerek devletler arasındaki savaşlarda gerek iç çatışmalarda geçerlidir. İnsancıl hukuk alanında birçok gelişme kaydedilmiş olmakla birlikte, bunlar yeterli kabul edilemez. İnsanlık savaştan vazgeçmese de, savaşın olumsuz etkilerini göreceli olarak giderebilmek için insancıl hukuku geliştirmiştir. Asıl amaç savaşsız bir dünya olmalıdır.

Anahtar Kelimeler: Uluslararası İnsancıl Hukuk, Cenevre Sözleşmesi, Uluslararası Kızılhaç Komitesi

–>İnsancıl hukuk 1864 Cenevre Antlaşması (İsviçre) ile onaylanmıştır.

–>Toplam 16 ülke katılım sağlamış 14 ülke onaylamıştır.

Silahlı Çatışmalar Hukuku Nedir?

Savaş başlamasından önceki hukuk durumu ne olursa olsun savaş hukuki olsa da olmasa da savaş esnasında uyulması gereken kurallar bütünüdür.

İnsancıl Hukuk Nedir?

İnsancıl Hukuk, Savaş Hukuku ve Silahlı Çatışma Hukuku, aynı anlama gelen ve insan hakları hukukundan farklı ve fakat onunla ilişkisi bulunan bir hukuk dalıdır.

–>Bu hukuk dalının varoluş nedeni, savaş olgusudur. Genellikle insan hakları örgütleri ve insancıl örgütler (Kızılhaç gibi) İnsancıl Hukuk terimini kullanır. Türkiye’de de İnsan Hakları Derneği 24 Ekim l992 tarihli Olağan Genel Kurulu’ndan bu yana aynı anlama gelmek üzere Savaş Hukuku ya da İnsani Hukuk terimini kullanmıştır.

–>İnsan Hakları Hukuku-İnsancıl Hukuk Ayrımı İnsan Hakları Hukuku ile İnsancıl Hukuk arasında pek çok açıdan karşılaştırma yapmak olanaklıdır. Tanımlanmalarından koruma alanlarına ve bu alanların sayısına ilişki ve çelişkinin tarafları ile hangi koşullarda uygulanacağına ilişkin farklılıkları gözlemlemek, saymak olanaklıdır. İnsan Hakları Hukuku devlet ile birey, grup, halk arasındaki ilişki ve çelişmeyi düzenler. Bu hukuk dalında her durumda çelişmenin bir tarafında devlet vardır.  

–>Savaş dönemlerinde taraf veya taraf olmayan devletleri korumaya, kullanılan savaş yöntem ve araçlarını sınırlandırmaya çalışan kurallardan oluşur.

–>Birbirini savaş hukuku ile tamamlayan şeyler daha geniş kapsamlı olduğu için hem silahlı çatışmalar esnasında hem de silahlı çatışma dışında sivillerin korunmasını belirtir.

–>Bu kuralların vicdan anlayışı ve benzeri ötesinde pozitif bir temele oturması 19. YY. ikinci yarısında gelişimi başlamıştır.

İki İsviçre’li hümanist

•  Henry Dunant              

•  Henri Dufour

O dönem savaş sırasında yaralı, hasta, esir düşmüş kişilerin nasıl korunması gerektiği ile ilgili çalışma başlatıyorlar. 

İnsancıl Hukuk İlkeleri:

-Savaş esnasında sağlık çalışanlarının amblem takmasının zorunlu olması ve bu kişilere dokunulmasının yasak olması

-1864”te düzenlenen bir sözleşme ile domdom (patlıyıcı) mermilerin yasaklanması

-Gereksiz acı oluşturacak silahların tümünün yasaklanması vb.

Uluslar arası Kızılhaç Komitesi Nedir?

 Cenevre, İsviçre merkezli bir insani yardım kuruluşu. 1949 yılındaki Cenevre Sözleşmeleri ve 1977 tarihli Ek Protokoller ve 2005 yılındaki Protokol ile ve taraf devletlerin imzası ile ICRC uluslararası ve iç çatışmalarda kurbanları korumak için yetki almıştır. Kurbanlar savaş yaralıları, esirler, mülteciler, siviller ve diğer muharebe dışı zarar görenler olarak sayılabilir. Kurum üç kez Nobel Barış Ödülü (1917, 1944, 1963) kazanmıştır.

ICRC, Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Federasyonu ve dünya genelindeki 186 Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri ile birlikte Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi’nin bir parçasıdır.Dünyanın en eski ve en tanınmış kuruluşlarından birisidir. Türkiye dahil 195 ülkenin üyesi bulunmasıyla birlikte uluslararası insancıl hukuk alanında önemli yeri bulunan yardım ve koruma faaliyetleri ile bağımsız ve tarafsız bir insani kuruluşlardan birisidir.

–>İki savaş arası dönemde (1. Ve 2. Dünya Savaşı) savaşın yasaklanmasına dair bir takım çalışmalar yapılmıştır.

–>1925 “te Cenevre Sözleşmesine ek protokol eklenmiş ve zehirli gazların kullanımı yasaklanmıştır.

Düzenlenen maddeler sonucunda suçları baskılamak adına o dönem  savaş sonrası savaş suçları için mahkemeler kurulmuştur.

Bu mahkemeler geçici mahkemelerdir.

• Nürnberg  mahkemesi

• Tokyo mahkemesi
  

Cenevre sözleşmesi Nedir?

Cenevre sözleşmeleri ya da Cenevre konvansiyonları, İsviçre’nin Cenevre şehrinde yapılmış dört muahededir. Uluslararası hukukta insan hakları üzerine yapılmış önemli sözleşmelerdendir ve birçok yerde standartları belirler. 1859 yılında Solferino Savaşı’nda yaşanan vahşete şahit olarak etkilenen Jean Henry Dunant’ın çabaları sonucunda oluşmuştur.

Sözleşmeler ve konuları şu şekildedir:

• Birinci Cenevre Sözleşmesi harp hâlindeki silahlı kuvvetlerin hasta ve yaralılarının vaziyetlerinin ıslahına ilişkin sözleşme.
• İkinci Cenevre Sözleşmesi silahlı kuvvetlerin denizdeki hasta, yaralı ve kazazedelerinin vaziyetlerinin ıslahına ilişkin sözleşme.
• Üçüncü Cenevre Sözleşmesi harp esirlerine yapılacak muameleye ilişkin sözleşme.
• Dördüncü Cenevre Sözleşmesi harp zamanında sivillerin korunmasına ilişkin sözleşme.

Ayrıca 8 Haziran 1977 tarihli, 1949 Cenevre Sözleşmelerine ek; I sayılı Uluslararası Silahlı Çatışmalarda Mağdurların Korunması Protokolü ve II Sayılı Uluslararası Olmayan Silahlı Çatışmalarda Mağdurların Korunması Protokollerini de bu sözleşmelerin bir parçası olarak görmek gerekir.

1949 Cenevre konvansiyonlarının ortaya çıkışından sonra 1972 de eklenen eklerle birlikte insanların korunması ve muamele usulleri ayrıntılı olarak belirtilmiştir.

• Uzun dönemli silahların yasaklanması.
• Savaş dışı yerleri ve kişileri hedef alan silahların yasaklanması.
• Savaş yöntem ve kurallarında orantılılık.
• ( K esin olarak yasaklanan silahlar yakıcı silahlar vs. )

Yasak Olan Yöntemler

-Savaş esnasında askerlerin sağlık çalışanlarının kıyafetlerini giymesi yasak.

-Karşı tarafın askeri üniformasını giymek yasak (karşı tarafın savaş suçu işlemesine sebep olacak yanıltmaya yol açtığı için.)

-Askerlerin sivil kişiler gibi davranması yasak.

-Askeri gereklilik dışında mülke zarar vermek yasak.( kamu mülkü ve özel mülk )

– 1950 -60 sonrası çevreye ciddi zarar verecek yöntemlerin yasaklanması.